Παναγιά του Κάστρου

Πληροφορίες

Η Παναγία του Κάστρου (Εντερούμ τζαμί ή Καντουρί) βρίσκεται στη πλατεία Μουσείου, Είναι ο μεγαλύτερος και αρχαιότερος βυζαντινός σωζόμενος ναός μέσα στη Μεσαιωνική Πόλη (11ος αιώνας μ.Χ.). Στην αρχική του μορφή ανήκε στον αρχιτεκτονικό τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού με τρούλο ο οποίος μετατράπηκε στην Ιπποτική περίοδο  σε τρίκλιτη βασιλική με γοτθικά σταυροθόλια στο μεσαίο κλίτος μεταξύ των ετών 1319 και 1334, σύμφωνα με τα οικόσημα του μεγάλου μαγίστρου Helion de Villeneuve και του πάπα Ιωάννη XXII που σώζονται στο κεντρικό οξυκόρυφο παράθυρο της αψίδας. Καθιερώθηκε ως καθολική χριστιανική εκκλησία και μητρόπολη των Λατίνων με την ονομασία Sancta Maria Castelli Rodi. Στη πρόσοψη, επάνω από την κεντρική θύρα εισόδου, σώζεται ένα μεγάλων διαστάσεων ορθογώνιο πλαίσιο, το οποίο θα φιλοξενούσε ζωγραφική σύνθεση, χαμένη σήμερα, με θέμα την Παναγία με αγίους και ιππότες.

Κατά την οθωμανική περίοδο μετατράπηκε σε μουσουλμανικό τέμενος γνωστό ως Εντερούμ τζαμί ή Καντουρί, με την προσθήκη μιναρέ και προστώου, τα οποία κατά την ιταλική κατοχή αφαιρέθηκαν και το κτίριο επανήλθε στην πρότερη μορφή του.

Από τον ζωγραφικό διάκοσμο της εκκλησίας διατηρούνται ελάχιστα λείψανα, η Παναγία Βρεφοκρατούσα και ζεύγη αγίων στο βορειοδυτικό πεσσό (β΄τέταρτο 14ου αι.) και η μορφή της αγίας Λουκίας στο νότιο τοίχο, έργο πιθανότατα δυτικοευρωπαίου ζωγράφου (β΄μισό 14ου αι.).

Σήμερα ο ναός υπόκειται σε εργασίες αποκατάστασης από το υπουργείο Πολιτισμού.